Soezen uit: t’Zaamenspraaken tusschen een mevrouw, banketbakker en confiturier, 1752
Een pond choes
Neemd een half pintje Water en thien lood Booter. Doed het in een Pot en laat het zoo ver aan de Kook koomen, tot gy ziet dat het op-koomen wil. Neemd dan thien lood Meel en roerd die op het Vuer daar onder. Neemd het dan van het Vuer en ſlaat er twee Eyeren te gelyk door, tot zes toe: Maar, indien Mevrouw ze in den Oven Bakken wil, mag er wel een Ey meer in, want tot den Oven moet het Beſlag dunder zyn dan tot de Pan.
Dat Mevrouw ze in Vormen moet doen, oordeele ik onnoodig te moeten zeggen, want den een neemd die en den ander niet, doordien het Choes Bakken thans al-gemeen is: Ieder verſtaat dat Kunsje.
Voor een bakplaat vol
Ingrediënten
300 ml water
150 g boter
150 g meel
snufje zout
6 eieren (s)
Bereiding
Verwarm de oven voor tot 210 °C. Bekleed een grote bakplaat met bakpapier.
Vul een steelpan met 300 ml water en voeg hier de boter aan toe. Verwarm het water en de boter tot de boter is gesmolten. Meng het meel met het zout. Roer het meel in porties al roerend door het water en de boter. Roer tot een grote deegbal ontstaat. Verwarm het deeg al omscheppend een paar minuten om het deeg te garen. Haal de pan van het vuur en laat het deeg iets afkoelen. Klop de eieren een voor een door het deeg.
Schep het deeg in een spuitzak die voorzien is van een grote spuitmond. Spuit het deeg in toefjes op de bakplaat. Je kunt het deeg ook met behulp van twee eetlepels in hoopjes op de bakplaat scheppen. Houd voldoende ruimte tussen de deeghoopjes/toefjes.
Bak de soezen ongeveer 20 minuten tot ze gerezen en goudbruin zijn. Weersta de verleiding om eerder de oven te open want dan zakken de soezen in.
Haal de soezen uit de oven en laat ze afkoelen op een taartrooster.
Je kunt de soezen desgewenst vullen met slagroom, banketbakkersroom of een hartige kaasvulling.
Meer over dit recept
Met ‘pan’ wordt de taartpan bedoeld. In de 18e eeuw had nog niet ieder huishouden de beschikking over een oven. Men bereidde gebak in een taartpan die in/op/naast het vuur werd gezet. In mijn boek, Het Nederlandse koekjesboek, kun je hier meer over lezen.
Soezen behoren van oorsprong tot de Franse patisserie. De Franse benaming is choux, hetgeen in dit recept verbasterd is tot choes.
In oudere, gedrukte kookboeken heb ik geen recepten voor soezen gevonden. In dit recept staat echter dat “het Choes Bakken thans al-gemeen is: Ieder verstaat dat Kunsje”. Wellicht dat het recept al wel circuleerde via kookschriften van dames. In de 18e eeuw was de Nederlandse keuken onderhevig aan invloeden van de Franse keuken. Het was bon ton om een Franse kok in dienst te hebben.
Wel of niet in Het Nederlandse koekjesboek
Ik heb overwogen om het recept op te nemen in Het Nederlandse koekjesboek maar dit uiteindelijk niet gedaan. In de eerste plaats zijn soezen natuurlijk geen koekjes, maar klein gebak. Bovendien is het recept precies hetzelfde als het 21e eeuwse recept, zowel wat betreft ingrediënten, verhoudingen en bereiding.
Het verhaal rondom het recept en het originele recept vond ik echter interessant genoeg om met je te delen. Niet in een boek maar wel op deze website!
Meer historische recepten
Heb je de smaak te pakken en zou je meer historische bakrecepten willen bereiden? Dat kan! Er zijn verschillende mogelijkheden.
In mijn nieuwste boek, Het Nederlandse koekjesboek vind je zoals eerder vermeld 38 recepten voor koekjes. Het Nederlandse koekjesboek is te koop of te bestellen bij iedere boekhandel, bijvoorbeeld bij boekhandel Van Noord in Amsterdam-Noord.
Elders op deze website staan meer recepten voor koekjes, bijvoorbeeld voor evenveeltjes. Ook heb ik recepten voor suiker- en tarwevrije historische koekjes geplaatst, onder andere voor koekjens bij de thee.